Göksel sema, çıplak gözle görülebilen sema bölgesidir. Şimal ve cenup yarımküreler olmak suretiyle iki yarımküreye ayrılmıştır. Göksel ekvator, göksel gökyüzünü iki eşit bölüme bölen imgesel bir çizgidir.
Değişik göksel sema türleri içinde gündüz sema, gece sema ve alacakaranlık sema bulunur. Gündüz sema, gün süresince görülebilen gökyüzüdür. Gece sema, gece süresince görülebilen gökyüzüdür. Alacakaranlık sema, sabahın erken saatlerinde ve akşamın geç saatlerinde görülebilen gökyüzüdür.
Göksel gökyüzünün önemi, bizlere evrenin bir görünümünü sağlamasıdır. Yıldızları, gezegenleri ve ayı görebiliriz. Ek olarak, bilinebilir şekiller gerçekleştiren star grupları olan takımyıldızlarını da görebiliriz.
Gökyüzünü iyi mi gözlemleyebiliriz:
- Kent ışıklarından uzak, karanlık ve gün ışığı bir alan bulun.
- Gökyüzüne bakın ve gözlerinizin karanlığa alışmasını bekleyin.
- Yıldızları ve takımyıldızlarını tanımlamanıza destek olması için bir star haritası yahut tatbik kullanın.
Değişik gök cisimleri içinde yıldızlar, gezegenler, ay ve güneş bulunur. Yıldızlar, gece gökyüzünde gördüğümüz ışıklı cisimlerdir. Gezegenler, güneşin çevresinde dönen cisimlerdir. Ay, dünyanın organik uydusudur. Güneş, dünyaya en yakın yıldızdır.
Takımyıldızlar, bilinebilir şekiller gerçekleştiren star gruplarıdır. Toplamda 88 takımyıldız vardır. En iyi malum takımyıldızlardan bazıları Orion, Büyük Ayı ve Minik Ayı'dır.
Gezegenler, güneşin çevresinde dönen nesnelerdir. Güneş sistemimizde sekiz gezegen vardır. Dört iç gezegen Merkür, Venüs, Dünya ve Mars'tır. Dört dış gezegen Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün'dür.
Yıldızlar, gece gökyüzünde gördüğümüz ışıklı nesnelerdir. Yer çekiminin gaz ve tozun bir küreye çökmesine niçin olmasıyla oluşurlar. Kürenin merkezindeki ısı o denli yükselir ki nükleer füzyon adım atar. Bu füzyon reaksiyonu enerji açığa çıkarır ve bu da yıldızın parlamasına yol açar.
Ay, dünyanın organik uydusudur. İnsanların ziyaret etmiş olduğu tek gök cismidir. Ay, dünyanın ortalama dörtte biri büyüklüğündedir. Oldukca ince bir atmosferi vardır ve sıvı su içermez. Ayın yüzeyi, asteroitlerin ve kuyruklu yıldızların çarpması kararı oluşan kraterlerle kaplıdır.
Güneş, dünyaya en yakın yıldızdır. Güneş sistemimizdeki en büyük nesnedir. Güneş, dünyanın çapının ortalama 109 katıdır. Ek olarak dünyanın hacminin ortalama 330.000 katıdır. Güneş, sarı cüce bir yıldızdır. Hayat döngüsünün ortalama yarısındadır. Ortalama 5 milyar sene içerisinde, güneş kırmızı devasa bir yıldıza ve peşinden sonucunda beyaz cüce bir yıldıza dönüşecektir.
Sıkça Sorulan Sorular:
- Göksel sema ile karasal sema arasındaki ayrım nelerdir?
- Takımyıldızların değişik türleri nedir?
- Gezegenlerin değişik türleri nedir?
- Yıldızların değişik türleri nedir?
- Ayın değişik evreleri nedir?
| Hususiyet | Tarif |
|---|---|
| Göksel | Sema yahut evrenle alakalı |
| Görünüm | Geniş bir arazi alanının resmi |
| Tabiat | Organik dünya |
| Gece sema | Gece sema |
| Yıldızlar | Gece gökyüzünde fer noktaları olarak gözüken gök cisimleri |
II. Göksel gökyüzünün değişik tipleri
Gök kubbe üç ana tipe ayrılabilir:
* Samanyolu, güneş sistemimizin bulunmuş olduğu galaksidir. Ortalama 100.000 fer yılı çapında, çubuklu sarmal bir galaksidir. Samanyolu ortalama 200 milyar star ihtiva eder ve gözlemlenebilir evrendeki en büyük galaksilerden biridir.
* Yöresel Öbek, Samanyolu'nu da içeren bir gökada grubudur. Ortalama 54 gökadadan kaynaklanır ve Başak Üstkümesi'nde yer alır. Yöresel Öbek, Samanyolu'na en yakın büyük gökada grubudur.
* Kainat, bütün feza ve zamandır ve mevcud her şeyi ihtiva eder. Evrenin ortalama 13,8 milyar yaşlarında olduğu ve devamlı genişlediği tahmin edilmektedir.
II. Göksel gökyüzünün değişik tipleri
Göksel sema üç ana türe ayrılabilir: Günlük sema, gece sema ve kutup çevresi sema.
Günlük sema, gün süresince gördüğümüz gökyüzüdür. Gökyüzündeki en parlak nesne olan Güneş tarafınca yönetilir. Öteki gezegenler, yıldızlar ve takımyıldızlar günlük gökyüzünde görülebilir, sadece Güneş'ten oldukca daha sönüktürler.
Gece sema, gece gördüğümüz gökyüzüdür. Gece görülebilecek kadar parlak olan tek nesneler olan yıldızlar tarafınca yönetilir. Gezegenler ve takımyıldızlar da gece gökyüzünde görülebilir, sadece yıldızlar kadar parlak değildirler.
Kutup çevresi sema, ufkun üstünde daima görülebilen gökyüzüdür. Şimal Yıldızı'nın çevresinde bulunan yıldızlar tarafınca yönetilir. Bu yıldızlara kutup çevresi yıldızları denir ve Dünya'nın herhangi bir yerinden daima görülebilirler.
IV. Göksel gökyüzünü iyi mi gözlemleyebiliriz?
Göksel gökyüzünü gözlemlemenin birçok yolu vardır, yalnız gece gökyüzüne bakmaktan teleskop ve dürbün benzer biçimde daha gelişmiş ekipmanlar kullanmaya kadar. Göksel gökyüzünü gözlemlemek için birkaç ipucu:
- Kent ışıklarından uzak, karanlık ve gün ışığı bir yer bulun.
- Takımyıldızları ve yıldızları belirlemek için bir star haritası yahut tatbik kullanın.
- Gezegenleri ve yıldızları daha yakından incelemek için teleskop yahut dürbün getirin.
- Sabırlı olun ve gece gökyüzünün güzelliğinin keyfini çıkarın.
Göksel gökyüzünü gözlemlemek keyifli ve ödüllendirici bir edinim olabilir. Astronomi ve kainat ile alakalı informasyon edinmenin mükemmel bir yoludur ve hem de akşamınızı dercetmek için rahatlatıcı bir yol olabilir.
V. Değişik gök cisimleri
Gök cisimleri, gece gökyüzünde görülebilen yıldızlar, gezegenler, aylar, kuyruklu yıldızlar ve asteroitlerdir.
Yıldızlar en oldukca sayıda gök cismi olup hem de en parlak olanlarıdır. Fer yürüyerek sıcak gazlardan oluşurlar. Gezegenler de gazlardan oluşurlar sadece yıldızlardan daha soğukturlar. Güneş'in çevresinde dönerler ve gece gökyüzünde parlak fer noktaları olarak görünürler. Aylar gezegenlerin çevresinde dönen cisimlerdir ve gece gökyüzünde de görünürler. Kuyruklu yıldızlar buz ve tozdan kaynaklanır ve Güneş'in çevresinde uzun, eliptik yörüngelerde dönerler. Güneş'e yaklaştıklarında oldukca parlak hale gelebilirler. Asteroitler Güneş'in çevresinde dönen ufak, kayalık cisimlerdir. Çoğu zaman Mars ve Jüpiter içinde bulunan asteroit kuşağında bulunurlar.
Gök cisimleri önemlidir şu sebeple bizlere evrenin zamanı ile alakalı informasyon sağlarlar. Ek olarak evrendeki yerimizi anlamamıza da destek olurlar.
VI. Takımyıldızlar
Takımyıldızlar, gece gökyüzünde bilinebilir şekiller gerçekleştiren star gruplarıdır. Yüzyıllardır denizciler, çiftçiler ve gezginler tarafınca doğrultu bulmak ve saati söylemek için kullanılmıştır. Günümüzde takımyıldızlar hala yıldızlara bakmak ve gece gökyüzünü öğrenmek için popülerdir.
Internasyonal Astronomi Donanması tarafınca tanınan 88 takımyıldız vardır. Bunlar üç gruba ayrılır: şimal, cenup ve kutup çevresi. Şimal takımyıldızları Şimal Yarımküre'den, cenup takımyıldızları Cenup Yarımküre'den ve kutup çevresi takımyıldızları her iki yarımküreden de görülebilir.
Her takımyıldızın çoğu zaman mitolojik bir figürden, hayvandan yahut nesneden türetilen bir ismi vardır. Sözgelişi, Orion takımyıldızı Yunan avcısı Orion'dan ismini almıştır. Ursa Major takımyıldızı Büyük Ayı'dan ismini almıştır.
Takımyıldızlar reel nesneler değildir. Bunlar yalnız gece gökyüzünde birbirine yakın gözüken star gruplarıdır. Bir takımyıldızdaki yıldızlar aslen birbirlerine yakın değildir. Yalnız Samanyolu galaksisine dağılmışlardır.
Takımyıldızlar gece gökyüzünü öğrenmenin mükemmel bir yoludur. Yıldızları ve gezegenleri tanımlamanıza destek olabilirler ve ek olarak gökyüzünde yolunuzu bulmanızda da kullanılabilirler. Takımyıldızlar ile alakalı daha çok informasyon edinmek istiyorsanız, çevrimiçi ve kütüphanelerde birçok kaynak mevcuttur.
VII. Gezegenler
Gezegenler bir yıldızın yörüngesinde dönen gök cisimleridir. Güneş sistemimizde her biri kendine has özelliklere haiz sekiz gezegen vardır. Gezegenler Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün'dür.
Gezegenler iki gruba ayrılır: iç gezegenler ve dış gezegenler. İç gezegenler Merkür, Venüs, Dünya ve Mars'tır. Tüm bunlar nispeten küçüktür ve Güneş'e yakındır. Dış gezegenler Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün'dür. Tüm bunlar iç gezegenlerden oldukca daha büyüktür ve Güneş'ten daha uzakta yer alırlar.
Gezegenlerin tamamı değişik malzemelerden kaynaklanır. İç gezegenler sıklıkla kaya ve metalden oluşurken, dış gezegenler sıklıkla gaz ve buzdan kaynaklanır.
Gezegenlerin değişik atmosferleri de vardır. İç gezegenlerin ince atmosferleri varken, dış gezegenlerin kalınca atmosferleri vardır.
Gezegenler devamlı hareket halindedir. Güneş'in çevresinde dönerler ve ek olarak kendi eksenleri çevresinde da dönerler. Gezegenlerin ek olarak etraflarında dönen uyduları vardır.
Gezegenler güneş sistemimizin büyüleyici bir parçasıdır. Merak ve esin kaynağıdırlar ve dünya çapındaki bilim adamları tarafınca incelenmeye devam etmektedirler.
Yıldızlar
Yıldızlar gece gökyüzündeki en görünür gök cisimleridir. Aslen Dünya'dan oldukca uzakta bulunan dev gaz toplarıdır. Dünya'ya en yakın star, ortalama 93 milyon mil uzaklıktaki Güneş'tir.
Yıldızlar her boyutta ve renkte olabilir. En ufak yıldızlara cüce yıldızlar, en büyük yıldızlara ise süperdev yıldızlar denir. Bir yıldızın rengi sıcaklığına bağlıdır. Mavi yıldızlar en sıcak, kırmızı yıldızlar ise en soğuk olanlardır.
Yıldızlar önemlidir şu sebeple yörüngelerinde dönen gezegenlere fer ve sıcaklık sağlarlar. Güneş, Dünya'ya fer ve sıcaklık elde eden yıldızdır. Güneş olmadan, Dünya'da hayat olası olmazdı.
Yıldızlar elementlerin oluşumunda da mühim bir rol oynar. Yıldızların içerisinde gerçekleşen nükleer füzyon reaksiyonları hidrojen ve helyumdan daha ağır elementler üretir. Bu elementler hemen sonra yıldızlar patladığında uzaya salınır.
Yıldızlar, asırlardır gökbilimciler tarafınca incelenen büyüleyici nesnelerdir. Şaşkınlık ve esin kaynağıdırlar ve bizlere kainat ile alakalı yeni şeyler öğretmeye devam ederler.
Ay, Dünya'nın tek organik uydusudur. Çapı Dünya'nın ortalama dörtte biri kadar olan nispeten ufak bir gövdedir. Ay'ın yüzeyi kraterler, dağlar ve vadilerle kaplıdır. Ek olarak, eski volkanik faaliyetlerin kararı olduğu kabul edilen büyük, karanlık yerler olan bir takım ay denizine de ev sahipliği yapar.
Ay, Dünya ikliminde mühim bir rol oynar. Dünya'nın eğimini dengelemeye destek verir, bu da Dünya ikliminin nispeten durağan(durgun) kalmasına destek verir. Ay ek olarak Dünya'nın gelgitlerini de etkisinde bırakır. Ay'ın çekim gücü, Dünya okyanuslarının Dünya'nın Ay'a bakan tarafında ve Dünya'nın karşı tarafında hafif şişmesine yol açar. Bu, gelgitlerin yükselip alçalmasına yol açar.
Ay, feza araştırmaları için de popüler bir yerdir. Ay'a ilk ayak basan insanoğlu, 1969'da aya ayak basan Neil Armstrong ve Buzz Aldrin'di. O zamandan beri aya bir takım başka vazife gönderildi. Bu görevler, ayın zamanı ve jeolojisi ile alakalı daha çok şey öğrenmemize destek oldu.
S1: Gök yüzü nelerdir?
Göksel sema, Dünya'dan görülebilen sema alanıdır. Şimal ve Cenup yarımküreler olmak suretiyle iki yarımküreye ayrılmıştır. Göksel ekvator, göksel gökyüzünü iki eşit bölüme bölen imgesel bir çizgidir. Göksel kutuplar, göksel kürede Şimal Kutbu ve Cenup Kutbu'nun derhal üstünde bulunan iki noktadır.
S2: Gökyüzünün değişik türleri nedir?
Üç ana göksel sema türü vardır: günlük sema, gece sema ve kutup çevresi sema. Günlük sema, gün süresince görülebilen sema alanıdır. Gece sema, gece görülebilen sema alanıdır. Kutup çevresi sema, muayyen bir yerden daima görülebilen sema alanıdır.
S3: Gök kubbenin önemi nelerdir?
Göksel sema birçok nedenden ötürü önemlidir. Gece gökyüzünde gezinmemizi sağlar, sanat ve edebiyat için bir esin deposudur ve evrendeki yerimizi hatırlatır.
0 Yorum